In de VS staan alleen de rechters een Trump autocratie nog in de weg

Dit Platform Profielactueel voor het Beroepsonderwijs schenkt sinds 2015, met de opkomst van de anti-democraat Donald Trump, met grote regelmaat aan de politieke situatie en de democratie in de Verenigde Staten en in de wereld. Sinds 2015 waarschuwen we voor de kwetsbaarheid van democratie. Nu dreigt de teloorgang van de democratie in de VS.
Zie ook onderaan voor gerelateerde columns.

Het Amerikaanse democratische systeem kent drie takken van de overheid die elk zorgen voor zgn. checks and balances. Het duidt op het vermogen van elke tak om te reageren op de acties van de andere takken en de balans in het systeem te waarborgen. Het heeft nooit echt goed gewerkt, gezien de eeuwenlange instandhouding van de discriminatie jegens minderheden. Maar onder Trump 2.0 is de uitholling van het systeem in volle gang.

In het Amerikaanse Constitutionele kan elke tak van de overheid de handelingen van de andere takken wijzigen:

• De president kan een veto uitspreken over wetgeving die door het Congres is opgesteld. Hij of zij benoemt ook hoofden van federale agentschappen en aangestelden van het hooggerechtshof.
• Het Congres bevestigt of verwerpt de genomineerden van de president. Het kan de president ook in uitzonderlijke omstandigheden uit zijn ambt ontzetten.
• De rechters van het Hooggerechtshof, voorgedragen door de president en bevestigd door de Senaat, kunnen ongrondwettelijke wetten ongedaan maken.

Donald Trump’s verhouding met de wet is altijd slecht geweest. Fraude en corruptie zijn de rode draad maar zijn tactiek om mensen die hem in circa 4000 rechtszaken in zijn carrière aanklaagden stuk te procederen of af te kopen lukte het hem altijd buiten de gevangenis te blijven.

In Trump regering 1.0 (2016-2020) slaagde Trump er in de Republikeinse Partij naar zijn hand te zetten en anti-Trumpers te verjagen. De Republikeinse Partij werd Trumps MAGA: Make America Great Again, een cultbeweging met circa 35% van de kiesgerechtigde bevolking als hardcore aanhanagers.

Door manipulatie van leiders in het Congres lukte het hem in de eerste termijn om niet minder dan drie leden van het Hooggerechtshof te benoemen. De 6-3 meerderheid daar verrichte sinds 2020 aardig voorwerk om Trump als president een grote mate van immuniteit te verlenen en het land een ultra rechtse blank nationalistische koers op te sturen.

Trump betwistte eind 2020, met steun van zijn MAGA club in het Congres, doodleuk de verkiezingswinst van Democraat Joe Biden en zorgde op 6 januari 2020 voor een bestorming van het Capitool om Biden’s benoeming in het presidentschap tegen te houden. Tussen 2020 en 2025 stond Trump terecht in tal van rechtszaken en werd hij veroordeeld wegens seksueel misbruik en fraude. Hij is nu officieel een crimineel maar desalniettemin koost Amerika hem als president. En niets lijkt hem nu in de weg te staan om de VS te transformeren in een autocratie.

Sinds zijn aantreden op 20 januari jl gedraagt Trump zich als een ongeleid projectiel. Hij dreigde tal van landen met importtarieven, zegt Groenland, het Panamakanaal en Gaza te willen annexeren, zette zijn handtekening onder taal van decreten, droeg ultra rechtse conservatieve medestanders aan voor kabinetsposten en liet diverse departementen en instituten al sluiten of ontmantelen. De FBI, CIA, het Ministerie van Onderwijs, USAID, niets ontkomt aan de sloophamer van Trump. Hij acteert met hulp van een X- en Tesla baas Elon Musk die hem met 260 miljoen dollar en duizenden tweets met misinformatie in de verkiezing steunde en als een ongekozen en onbenoemde rechterhand van Trump een informeel Ministerie van Efficiëntie leidt. Voor een groot deel zijn Musks en Trumps acties illegaal maar Trump omzeilt het Congres omdat de Republikeinen daar in beide Kamers een meerderheid hebben. Wat voorstanders van de democratie nog rest zijn de rechters in het land. De grote vraag is of zij voldoende weerstand kunnen bieden aan het geweld van de antidemocratische krachten.

Tijdens Biden’s termijn hebben de ultraconservatieven met de Heritage Foundation als basis zich voorbereid op een blank nationalistische machtsgreep. Even voor de duidelijkheid. Die wens tot ultieme macht is al decennia oud en is ingegeven door de angst demografisch een minderheid te worden. De niet-blanke bevolking groeit hard en zal binnen enkele jaren de blanke bevolking inhalen. Vandaar de demonisering en dreiging tot deportatie van migranten en het wijdverbreide racisme jegens de zwarte, Latino en Aziatische Amerikanen.